Blok Zinciri (Blockchain) Nedir?

1. GİRİŞ
2009’da Bitcoin (sanal) para biriminin piyasaya sunulmasından bu yana,
blok zincir teknolojisi büyük bir ilgi konusu olmuştur. İlk başlarda birçok
kişi bu yeni sanal para birimine karşı şüphe ile yaklaşmıştır. Bununla
birlikte, Bitcoin para biriminin değeri 2013 yılında 13.96 USD / BTC (7
Ocak 2013) seviyesinden 979.45 USD / BTC (Kasım 25, 2013) seviyesine
kadar yükselmiştir. Bu yıl içinde Bitcoin’ e yatırım yapanlar kabaca %7000
civarında gelir elde etmişlerdir. O tarihten bu yana, fiyat endeksi oldukça
dalgalı bir seyir izlemiştir ve bugün itibari ile 14.600 USD / BTC
seviyesinde (07.12.2017) işlem görmektedir ve bu yükselişin durmasına
dönük bir belirti bulunmamaktadır. Bitcoin, bu durumun yanında hukuki
çerçevelerin ötesinde işlev gören yeni marketler ve finansal araçları ortaya
çıkarmıştır. Bu, herhangi bir merkezi regülatörden bağımsız olarak para
birimi oluşturulmasını sağlayan blok zinciri teknolojisinin merkezi olmayan
biçimi sayesinde mümkün olmuştur (Vardi, 2016). Bu anlamda
sorgulanması gerek durum, bu para birimini o kadar özel kılan nedir ve
onun arkasındaki teknolojiyi nasıl kullanılabilir olmalıdır. Bu sorunun
yanıtı, Blok Zinciri (Blockchain) adı verilen teknolojidir. Bitcoin
uygulaması ile kendi kanıtlayan Blockchain teknolojisini kullanarak yeni
uygulama alanlarını keşfetmek için şirketler ve kurumlar oldukça istekli
hale gelmişlerdir. Başta finans şirketleri olmak üzere, perakende sektörü,
kamu kuruluşları, sigorta şirketleri gibi birçok alanda faaliyet gösteren önde
gelen kuruluşlar büyük bir ilgi göstermektirler ve bu konu üzerine uygulama
geliştirme çabaları içine girmektedirler. Bu çalışmada, son zamanlarda tüm
dünyada yakın ilgi gören Blok Zincir Teknolojisinin tanımı, çalışma
mekanizması, özellikleri ve uygulama alanları gibi konuları ele almak ve
Türk akademik yazınında fazlaca işlenmemiş bu konuya yönelik yapılabilecek
akademik çalışma önerilerinin ortaya konulması
amaçlanmıştır

2. BLOK ZİNCİRİ TEKNOLOJİSİ
Blok zinciri (Blockchain) kelimesi, Satoshi Nakamoto’ nun 2008 yılında
yayınlanan orijinal Bitcoin başlıklı makalesinde dile getirilmiştir.
Blockchain kelime olarak bu makalede geçmemiş olsa da, kripto paranın
altında yatan bir teknoloji bileşenini, kriptografik olarak birbirine
zincirlenmiş bir dizi veri bloğu olarak tanımlanmaktadır (Satoshi, 2008).
Bitcoin, blok zincir teknolojisinin ilk uygulamasıdır (Iansiti ve Lakhani,
2008). Yaygınlaşmasının en büyük adımlarından birisidir. Bu yayılıma karşı
hukuk bilimcilerinden ve yasa koyuculardan gelen ilk tepki, Bitcoin’in nasıl
düzenlenmesi gerektiği üzerinedir. (De Filippi, 2014; Shcherbak, 2014; Tu
ve Meredith 2015). Ancak blok zincir teknolojisi sadece Bitcoin olarak değil
diğer birçok alanda da uygulanabilir. Blockchain teknolojisinin işleyişini
daha iyi anlayabilmek için aşağıda, Nikolai Hampton tarafından yapılan
benzetmeden türetilen blockhain teknolojisinin ilk uygulaması olan Bitcoin
Blockchain’nin basitleştirilmiş bir açıklaması verilmiştir (Hampton, 2016);
Bitcoin Blockchain, her bir sayfasında bitcoin sanal parası ile yapılan
yaklaşık on dakikalık işlemlerin kayıtlarını içeren fiziksel bir defter olarak
düşünülebilir. Bir sayfa yeni işlemlerle dolduğunda, zaman damgalı,
benzersiz bir seri numarasıyla imzalanmış ve kitaba yapıştırılmıştır. Bu
benzetmede, sayfalar blokları, seri numaralar bloklar arasındaki bağlantıyı
temsil eder. Seri numarası, o sayfadaki işlemlerin bir ürünüdür ve bitişik
sayfaların seri numaraları, sağlam bir sayfalar zinciri oluşturmak üzere
matematiksel bir işlevle birlikte kilitlenir. Bu, sayfaların seri numarasını
değiştirmeden işlemlerden birini değiştirmeyi ve dolayısıyla o sayfa ile bir
sonraki sayfa arasındaki bağlantıyı imkânsız kılar. Defterdeki bir işlemi

değiştirmek için işlemden sonraki tüm sayfaları çıkarmak ve bu sayfaları
yeni işlemlerle doldurmak, yeni seri numaralar oluşturmak ve tüm sayfaları
deftere yapıştırmak gerekir. Bu defterin kullanıcıları, her zaman, en çok
sayfanın bulunduğu kitabı gerçek kitap olarak değerlendirirler. Bu yüzden
defter her on dakikada bir yeni sayfa eklenmesi ile büyümeye devam eder
ve böylece defterdeki bir işlem geçmişini yeniden başarı ile yazmak isteyen
kişinin, topluluğun geri kalanının tamamından daha hızlı çalışması
gerekecektir. Yani bu işlemi bir kişinin yapabilmesi için gereken çabanın
miktarı, tek bir kişinin yapabileceğinin çok çok üstündedir bu yüzden bu
yapı oldukça güvenlidir.
Sonuç olarak, blok zinciri kriptografi teorisine dayalı olarak üretilen bir
veri bloğundan oluşur (Nakamoto, 2008). Ayrıca sistem güvenilir bir
üçüncü tarafa ihtiyaç duymadan bireyler arasında işlem yapılabilecek bir
yapıyı sunmaktadır. Herkes, tüm işlem geçmişini görebilir. İşlem geçmişinin
eksiksiz olması da her sanal paranın geçerliliğini sağlar ve tüm sanal paralar
oluştukları andan itibaren izlenebilir. Ayrıca teknolojisi sayesinde
çözünürlük sağlayarak geriye dönük şeffaflık sağlar. Geçerli kayıtların
değiştirilmesini engeller. Bu sistemde yönetime ihtiyaç duymasını ortadan
kaldırır. Bu işlem düşük maliyetli işlemler sağlar (Beck vd, 2016)
Blok Zincirinin temel çalışma mantığı Şekil 1. de verilmiştir;

Şekil1. Blok Zincir Çalışma Mantığı Kaynak: Crosby,2016

2.1.Blok Zinciri Tanım
Literatürde araştırmacıların üzerinde anlaştığı bir tanım ile
karşılaşamamaktayız ve yapılan tanımlar ayrıntılarda da olsa farklılıklar
göstermektedir. Genel bir tanım olarak Tian; “Blok Zincirinin özünün,
merkezi olmayan ve güvenilir yöntemlerle topluca tutulan güvenilir bir veri
tabanının teknik bir planı” olduğunu belirtmektedir (Tian, 2016).

Şekil 2. Blok Zincir Mimarisi Kaynak: Zeng vd., 2016.

Blok zincir mimarisi Şekil 2 de verildiği gibidir. Zincir Oluşum (Genesis)
bloğu ile başlar. Her blok bir önceki değere içinde bulunduğu değer ile
bağlanır. Bir önceki blok onun üst bloğu oluk adlandırılır ve sistem bu
şekilde devam ederek sonsuza kadar uzanır.

2.2. Blok Zinciri Karakteristikleri
2.2.1. Dağıtık Veri Tabanı
Blok zincir teknolojisi dağıtık veritabanı yapısındadır (Iansiti ve Lakhani,
2008) (Lemieux, 2016) (Yli-Huumo vd, 2016) (Xu vd, 2016). Veritabanı
düğümler arasında dağınık bir şekildedir. Bazı araştırmacılar bunların bir
bilgisayar olduğunu belirtirken Lemieux ve diğer yazarlar genel bir tanım
olarak onları sistemin bir parçası olarak değerlendirir (Iansiti ve Lakhani,
2008).
Block teknolojisi sistemindeki düğümler tüm veritabanına erişilebilir,
ancak tek bir düğümün blok zincirinde depolanan verilerin kontrol edemez.
Blok zincirindeki her yeni kayıt girdisi (işlemler) hiçbir aracıya ihtiyaç
duymadan sistemdeki tüm düğümler tarafından doğrulanır (Iansiti ve
Lakhani, 2008) (Yli-Huumo vd, 2016).
2.2.2. Uçtan Uça İletişim
Taraflar arasında iletişim kurulması için herhangi bir merkezi yapı
kullanılması yerine bireysel düğümler bilgileri eşler arası bir ağda
birbirlerine doğrudan iletir ve depolar (Satoshi, 2008) (Iansiti ve Lakhani,
2008) (Yli-Huumo vd, 2016). Blok zinciri sistemdeki düğümler arasında
fikir birliği nedeniyle merkeze ihtiyaç duyulmaz (Pilkington, 2016). Blok
zincirinde bilgiler BitShares (BTS) içindeki tüm düğümler tarafından
saklanır (Iansiti ve Lakhani, 2008). Bazı yazarlar blok zincirinin tüm
düğümler tarafından depolanmadığını ancak tüm düğümler tarafından
kullanılabileceğini iddia etmektedirler (Satoshi, 2008) (Yli-Huumo vd, 2016).

Ayrıca yeni işlemlerin tüm bloklara ulaşmak zorunda olmadığını,
aksine işlemin zamanla bir bloğa dahil olabilmesi için “yeterli sayıda”
düğümlere erişmesi gerektiğini belirtmektedirler.

2.2.3. Şeffaflık
Blok zinciri teknolojisinde şeffaflık kavramı tüm blokların tüm işlemleri
görebilmesi ile gerçekleşir (Iansiti ve Lakhani, 2008) (Yli-Huumo vd,
2016). Bu durum üçüncü bir taraf tarafından yönetildiği merkezi bir
sistemden daha şeffaf olduğunu belirtir.
Birçok kaynak blok zinciri teknolojisinin sahipsiz olduğunu söyler
(Tian, 2016) (Yli-Huumo vd, 2016), Nakamoto’ nun raporunda belirttiği
gibi. Iansiti and Lakhani (2017) blok zincirini takma isimli olduğunu
belirtir. İşlemlerin tamamen kimliği belirsiz kişiler tarafından yapıldığı nakit
işlemler aksine, Bitcoin işlemleri her zaman bir hesapla ilişkilendirilir. Her
kullanıcı kendi kimliğinin tespit edilmesi için benzersiz bir adrese yani
takma ada sahiptir ve işlemler bu takma adlar üzerinden gerçekleşir (Iansiti
ve Lakhani, 2008). Blok zinciri teknolojisinde kullanıcılar bu takma adlar
sayesinde isimsiz kalacak ve gerçek kimliklerini açıklamaya gerek
duymayacaklardır.
2.2.4. Kayıtların Geri Dönüşsüzlüğü
Blok zincir teknolojisi depolanan kayıtların geri döndürülememesi adına
hesaplama algoritmaları ve yaklaşımları kullanır (Iansiti ve Lakhani, 2008).
Buna rağmen Nakamoto (2008) yılında yayınladığı bir raporda dönüşümün
imkânsız olmak yerine “dönüşümün hesaplama için pratik olmadığını” iddia
etmiştir. ”Zincir” terimi zincir üzerindeki kronolojik bir sırada önceki
kayıtlarla bağlantılı olan tüm yeni kayıtlardan kaynaklanmaktadır (Iansiti ve
Lakhani, 2008). Blok zinciri, şimdiye kadar blok zincir içindeki tüm
işlemleri depolar. Zinciri bozmadan eski bir bloğun içindeki bilgiyi değiştirmek imkânsızdır.

Bu nedenle veri bozulduysa tüm düğümler içinde görülebilir bir hale gelir.

2.2.5. Hesaplamalı Mantık
BitShares (BTS) dijital bir ortamda olduğundan hesaplama mantığı, blok
zincirdeki işlemlere bağlı olabilir. Düğümler, işlemlerin otomatik
tetiklenmesi için programlanmış algoritmaları veya kuralları kullanabilir
(Iansiti ve Lakhani, 2008). BitShares (BTS) işlemler, sözleşmeler veya iş
probleminin gerektirdiği her tür bilgi gibi her türlü bilgiyi ele alacak şekilde
programlanabilir.
2.3. Blok Zinciri Sınırları
Bu bölümde blok zinciri teknolojisinin sahip olduğu bazı teknik
sınırlılıklar anlatılmıştır. Yli-Huumo ve arkadaşları (2016) ve Swan (2016)
blok zincir teknolojisinin bazı teknik zorluklar ile karşı karşıya olduğunu
belirtmektedir; iş hacmi, gecikme, boyut ve bant genişliği, güvenlik, kaynak
tüketimi, kullanılabilirlik, sürüm, zor çatallar ve çoklu zincirler ve
mahremiyet. Bu teknik zorluklar teknolojinin engellenmesi adına bazı
sınırlılıklar getiriyor ancak teknoloji bu sınırlılıkların üstesinden gelebilir.
Yli-Huumo ve arkadaşlarının ortaya koyduğu sınırlılıklar blok zinciri
teknolojisinin benimsenmesi adına endişe yarattığı düşünülürken, ağırlıklı
olarak bu sınırlılıklar Bitcoin uygulamasına dayandırılmaktadır.
İş Hacmi: Mevcut blok zinciri teknolojisi bir saniyede yedi işlem
yapabilirken, VISA saniyede 2000 işlem sağlayacak bir yapıya sahiptir.
Gecikme: Bir Bitcoin işlemi yeni bir blok oluşturma işlemi olarak
yaklaşık olarak 10 dakika sürmektedir. Bu süre finans işlemleri için uzun bir
zaman olduğu düşünülebilir

Boyut ve Bant Genişliği: Tüm Bitcoin blok zincirinin boyutu 100 GB’
ın üzerindedir (Şubat 2017). Her blok yaklaşık 1 MB boyuttadır. Her 10
dakikada bir blok eklenildiği düşünülürse, mevcut bant genişliği altyapısı
işlem kapasitesinde sınırlama getirmektedir.
Güvenlik: Blok zincirinin %51’ ne yapılacak bir saldırı yumuşaklık
sorunları özgünlük veya kriptografi konularına tabi tutulabilir.
Kaynak Tüketimi: Yapısı gereği proof-of-work madenciliği ile
veritabanındaki tutarlılığı sağlamak için her gün büyük miktarlarda enerji
harcıyor.
Kullanılabilirlik: Bitcoin uygulamaları için programlama arabirimi
geliştirici dostu değildir ve kullanımı zordur.
Sürüm Oluşturma: Sabit Çatallar Ve Çoklu Zincirler: Farklı düğümler
kaynak kodunun farklı sürümlerinde çalışabilir, bu da sorunlara neden
olabilir. Topluluk geçmiş işlem tarihini belirli bir tarihe geri döndürmeye
karar verirse, örneğin sahte bir işlemi bastırmaya çalışmak gibi zor bir çatal
oluşur.
Gizlilik: Blok zincirinin sahipsiz yapısı sarsılabilir. Deneysel bulgular,
işlemleri ve meta verileri analiz ederek Bitcoin Blockchain adresleriyle IP
adreslerine ulaşabilir.
Güvenlik, yukarıda belirtilen kısıtlamaların ana araştırma konularından
biridir. Boyut ve bant genişliği; verimlilik; versiyon, sabit çatallar ve çoklu
zincirler gibi konularda yeterince araştırma yapılmamıştır (Yli-Huumo vd,
2016).
Teknik olarak bu sınırlılıkların yanında kültürel, örgütsel ve davranışsal
kaygılarda bulunmaktadır. Khaqqi ve diğerleri (2018) bu kaygıları yönetim
desteği, organizasyon politikaları ve blok zincirine kültürel adaptasyon sıralamıştır.

Bu kaygılara ek olarak Mendling ve diğerleri (2017) devlet
desteği ve çalışanların uzmanlık bilgisini eklemiştir.

2.4. Blok Zinciri Türleri
Blockchain erişim durumuna göre üç farklı türe ayrılır.
Genel (Açık) Blok Zincirleri: Genel blok zincirleri Bitcoin gibi geniş
dağıtıma sahip ağlardır. Bu ağlara herkes herhangi seviyede katılabilir.
Açık kaynak kodlarına sahiptir.
İzin Verilen Blok Zincirleri: Bu zincire katılacak kişilerin ağ içinde
yapabilecekleri etkinliklerin izinlerini kontrol edebilen sistemlerdir.
Kontrollü bir dizayna sahiptir. Yapıya göre açık kaynak kodlu olabilir.
(Örnek: Ripple)
Özel Blok Zincirleri: Diğer blok zincirlerine göre daha küçük yapıdadır.
Ağındaki kullanıcılara güvenen ve içerisinde gizli bilgiler bulunduran
oluşumlar tarafından kullanılmaktadırlar.
2.5. Blok Zinciri Çalışma Mekanizması
Blok zinciri çalışma mantığında verilere dayalı bir zincir yapısından
bahsedebiliriz. İlk veri girişiyle başlayan zincir sonsuza kadar gidebilecek
bir yapıya sahiptir. Verilerin eklenme süreci tek bir noktadan başlar ve
bununla beraber zincire dahil olan tüm kullanıcılar eski verileri kendi
sistemlerine yüklerler. Sonraki aşamada sisteme katılan kullanıcı bir kod
üretir ve bu kod o an sistemdeki en uzun blok zincirine eklenir. Bu zincire
ana zincir ismi verilir. Sistemdeki bütün bilgiler tüm zincirlerde saklanır.
3. BLOK ZİNCİR UYGULAMALARI
İlk popüler uygulaması olan sanal para (bitcoin) ile tanınan Blockchain
teknolojisinin birçok farklı alanda kullanılabileceği keşfedilmeye
başlanmıştır. Teknolojinin zaman içinde geliştirilmesi ve tanınmasına
Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi
paralel gelecekte uygulama alanlarının çok çeşitleneceğini söylenebilir.
Aşağıda Blockchain teknolojisinin uygulamalarına ilişkin bir liste
verilmiştir (Usta ve Doğantekin, 2017).

• Dijital Kimlik
• Müşteri Tanıma (Know Your Customer – KYC)
• Küresel Ödeme Sistemleri
• Girişimler İçin Sermaye İhtiyacı Karşılama
• Bağış Toplama ve Yönetimi
• Mal ve Kaza Sigortası Tazmin Süreci
• Nesnelerin İnterneti blockchaini
• Sendikasyon Kredisi
• Otomatikleştirilmiş Uyum Mekanizması
• Vekaleten Oy Kullanma
• Tedarik Zinciri Yönetimi
• Telif Kayıt Sistemleri
• Tapu Kayıt Sistemleri
• Kamu ve Sağlık Kayıtları ile İhaleler
• Askeri Emir Komuta Zincirleri
• Kopya Ürün Koruması
• Noterlik uygulaması

4. BLOK ZİNCİRİ TEKNOLOJİSİ VE UYGULAMALARI KONUSU İLE
İLGİLİ ARAŞTIRMA ALANLARI
Blok zinciri üzerine yapılan akademik çalışmaların 2016 yılında bir
patlama yaşadığını literatür kaynaklarından görebiliyoruz. Gelecek dönemde
bu akademik çalışma sayısının daha da artacağını ileri sürmek çok zor
değildir. Çalışmaların hala büyük bölümünün dijital para (bitcoin) üzerinde
yoğunlaştığını görmek ile birlikte, giderek çalışmaların çeşitlenme
eğiliminde olduğu izlenmektedir.
Oldukça yeni ve devrimsel olabileceği iddia edilen blok zinciri alanında
yapılacak akademik çalışmalar, kullanıcıları, toplumu, aracıları,
platformları, firmaları ve endüstrileri odak olarak alan şeklinde
gruplandırılabilir. Aşağıda firmaları ve endüstrileri odak alan olasıl
akademik çalışma konuları listelenmiştir (Risius ve Spohrer, 2017).
*Firmalar, blok zincir özelliklerini kendi iş süreçleri için nasıl
kullanabilir?
*Farklı şirket bölümleri veya endüstri kolları için hangi blok zincir
özellikleri önemlidir?
*İlgili amaçlar için en uygun blok zinciri türü nedir?
*Blok Zinciri, şirket içinde veya müşteriler, tedarikçiler, hissedarlar ve
devlet ile yürütülen işlemler sürecinde şirketlere nasıl bir katma değer
sunabilir.
*Hangi pazarlar, endüstri kolları, iş modelleri veya kurumsal bölümler
blok zincirden etkilenmeye daha yatkındır?
*Merkezi olmayan kontrol, endüstri çapındaki blok zincircileri
sistemlerinde nasıl çalışır?
*Yeni örgüt formları bir blok zinciri üzerinde etkin bir şekilde
yönetilebilir mi? Eğer öyleyse, nasıl ve neden?
*Kuruluşlar, veri gizliliği/güvenliği konusundaki farklı blok zinciri
tabanlı uygulamalar altında nasıl davranmaktadır?
5. SONUÇ
Blok zincir teknolojisi, çıkış tarihi olarak daha geçmiş dönemlere
dayansa da kripto paraların özellikle de Bitcoin isimli temeli Blok zincirine
dayanan para ile birlikte popülerliğini son derece arttırmıştır. Bir anlamda
Bitcoin isimli kripto paranın Blok Zincir teknolojisinin tanınırlık projesi
olduğu söylenilebilir. Ancak Blok Zincir Teknolojisini sadece kripto para
temelli ele almak son derece yanlış olacaktır. Geliştirilme amacı ve
uygulama prensipleri gereği çeşitli özelliklere sahiptir. Bu özelliklerden en
önemli ve göze çarpanları; desentralize yapı (merkezi bir yönetme sahip
olmama), anonimlik, denetlenebilirlik ve sürdürülebilirliktir. Bu özellikleri
sayesinde Blok Zincir teknolojisi geleneksel işletmecilik anlayışını radikal
bir şekilde dönüştürme potansiyeline sahip olduğunu göstermektedir

Bitcoin ve sonrasında buna bağlı olarak ortaya çıkan kripto paralar Blok
Zincirin tanınması ve kullanılması sürecinde etkin bir araç olarak görülmüş
ve farkındalık yaratmış olsa da Blok Zinciri teknolojisinin gelecek
projeksiyonlar anlamında yeni projelere kaynak olmaktadır.
Bu çalışmada öncelikle blok zincir teknolojisine ilişkin kapsamlı
tanımlama ve değerlendirilme yapılmıştır. Özellikle bu teknolojinin Bitcoin
ile karşılaştırılmaması gerektiği ve kendine has özelliklerinin geleceğe
dönük faydalarına değinilmiştir. Bunun dışında teknolojinin günümüzde ve
gelecekte ortaya çıkması ihtimal dâhilinde olan zorlukları ve riskleri
konusuna değinilmiş, mevcut blok zincir uygulamaları çeşitli gruplar
halinde sıralanmıştır. Teknolojisi anlamında sistematik olarak çalışabilir ve
kullanılabilir olsa da tanınabilirlik ve uzman olmayan kişiler tarafından
kullanılabilirlik anlamında henüz gelişim aşamasında olan blok zincir
teknolojisinin söz konusu potansiyeli ve etkilerini kapsayan çeşitli akademik
çalışma ihtiyacı ortaya konmuş ve olası akademik çalışma alanlarına ilişkin
öneriler verilmiştir. Çalışma hem günümüz açısından hem de gelecek
açısından bir tanımlama yapmak ve farkındalık yaratmak amacıyla ele
alınmıştır.
KAYNAKÇA
Beck, R., Czepluch, J. S., Lollike, N., Malone, S. (2016), “Blockchainthe Gateway to Trust-Free Cryptographic Transactions”. European
Conference on Information Systems 2016 , 153.
Crosby, M., Pattanayak, P., Verma, S., Kalyanaraman, V. (2016),
“Blockchain technology: Beyond bitcoin. Applied Innovation”, 2, 6-10.
De Filippi, P. (2014), “Bitcoin: a regulatory nightmare to a libertarian
dream”.

Hampton, N., (2016), “Understanding the blockchain hype: Why much of
it is nothing more than snake oil and spin. Computerworld”,
http://www.computerworld.com.au/article /606253/ understandingblockchain-hype-why-much-it-nothing-more-than-snake-oilspin/.(10.12.2017).
Iansiti, M., Lakhani, K., (2017), “The Truth About Blockchain”, Harvard
Business Reveiw, Vol. 95, No. 1, pp. 118-127.
Khaqqi, K. N., Sikorski, J. J., Hadinoto, K., Kraft, M. (2018),
“Incorporating seller/buyer reputation-based system in blockchain-enabled
emission trading application”, Applied Energy, 209, 8-19.
Lemieux, V. L., Lemieux, V. L. (2016), “Trusting records: is Blockchain
technology the answer?”, Records Management Journal, 26(2), 110-139.
Mendling, J., Weber, I., Van Der Aalst, W., Brocke, J. V., Cabanillas, C.,
Daniel, F., Gal, A. (2017), “Blockchains for business process managementchallenges and opportunities”.arXiv preprint arXiv:1704.03610.
Nakamoto, S., (2008), “Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System”
, https://bitcoin.org/bitcoin.pdf, (25.10.2017).
Pilkington, M. (2016). “Blockchain technology: principles and
applications”. Research handbook on digital transformations, 225.
Risius, M., Spohrer, K. (2017), “A Blockchain Research Framework”,
Business & Information Systems Engineering, 1-25.
Shcherbak, S. (2014), “How should Bitcoin be regulated”.Eur. J. Legal
Stud., 7, 41.
Swan, M., (2015), ”Blockchain: Blueprint for a new economy”, O’Reilly
Media, Inc.
Tian, F., (2016), “An agri-food supply chain traceability system for
China based on RFID & blockchain technology”. Service Systems and
Service Management (ICSSSM), 13th International Conference on. IEEE,
2016.
Tu, K. V., Meredith, M. W. (2015), ”Rethinking virtual currency
regulation in the Bitcoin age”, Wash. L. Rev., 90, 271.

Usta, A., Doğantekin, S., (2017), “Blockchain 101”. Kapital Medya
Hizmetleri A.Ş., ISBN: 978-605-4584-97-0, İstanbul
Vardi, N., (2016), “Bit by Bit: Assessing the Legal Nature of Virtual
Currencies”. In Bitcoin and Mobile Payments (pp. 55-71). Palgrave
Macmillan, London.
Venkat, A., (2018). “Blockchains and APIs”,
http://www.noahdatatech.com/blockchain-and-api/, (13.02.2018)
Xu, X., Pautasso, C., Zhu, L., Gramoli, V., Ponomarev, A., Tran, AB.,
Chen, S., (2016), “The blockchain as a software connector”. 13th Working
IEEE/IFIP conference on software architecture (WICSA), 2016, pp 182–191
Yli-Huumo, J., Ko, D., Choi, S., Park, S., Smolander, K., (2016), “Where
Is Current Research on Blockchain Technology?” A Systematic Review.
PloS one,11(10).
Zheng, Z., Xie, S., Dai, H. N., Wang, H. (2016), “Blockchain challenges
and opportunities: A survey”. Work Pap.–2016.